Vì Sao Nói Câu “Xin Lỗi” Khó Qúa Đối
Với Người Việt
(Sưu Tầm: Nguyễn Hữu Lành)
Dưới đây là nguyên văn bài viết của một
người Mỹ tên là Alison R. Bishop đang sống tại Việt Nam viết về cách cư sử của
người Việt trong đới sống hàng ngày. Anh chàng Mỹ này than rằng người
Việt không biết nói câu “xin lỗi” vì sợ bẽ mặt, xấu hổ, mặc dù họ có lỗi
rõ ràng. Đó cũng là nguyên nhân gây ra nhiều cuộc cãi vã, ẩu đả vô ích.
Tuần trước, trên đường đi dự một buổi
tiệc, tôi ngừng xe tại một cây xăng để đổ xăng. Người bán xăng vô ý đổ
nhiều qúa, làm tràn xăng ra ngoài, và xăng bắn lên chiếc áo sơ mi mới tôi
đang mặc.
Bị dơ áo bất ngờ, tôi không biết phải nói sao với người bơm xăng, tôi chỉ nhìn chòng chọc vào ông ta.
Bị dơ áo bất ngờ, tôi không biết phải nói sao với người bơm xăng, tôi chỉ nhìn chòng chọc vào ông ta.
Người bán xăng cũng không nói một
lời nào cả. Thực ra, ông ta có vẻ muốn ngó lơ tôi, và quay sang phục vụ
người khách hàng kế tiếp. Trong lúc đứng đó, tôi cảm thấy giận hết sức,
và bối rối không hiểu vì sao người bán xăng có thái độ như vậy. Tại sao
ông ta không biết mở miệng nói một câu xin lỗi?
Một lần khác tôi đang ngồi ăn trong tiệm,
tôi nhặt được một miếng nhựa dẻo – plastic-trong bát phở tôi đang ăn. Tôi
hỏi nhân viên phục vụ và chủ tiệm tại sao lại có miếng nhựa trong bát
phở. Họ chỉ ngây người ra nhìn tôi, không nói một câu nào cả. Một lát
sau, họ đem ra cho tôi một bát phở khác, nhưng họ không thèm nói một lời
xin lỗi, hay biểu lộ sự đáng tiếc về việc làm sai trái của mình. Với thái độ lạnh lùng, vô cảm của
người phục vụ và chủ tiệm, tôi ăn mất ngon. Sau khi trả tiền, tôi ra về,
trong lòng tự hứa rằng từ nay mình sẽ không bao giờ quanh trở lại tiệm
phở này nữa.Tôi thắc mắc không hiểu
những người làm trong tiệm phở có học được bài học kinh nghiệm nào qua
lỗi lầm của họ hay không?
Sau khi sống ở Việt Nam trong
nhiều năm, tôi nhận ra được một điều là người Việt không muốn nhận mình
làm điều gì sai trái, và nói lời xin lỗi. Khi lỗi của họ rõ ràng không thể chối
vào đâu được, họ chỉ đáp lại bằng thái độ lặng thinh và né tránh, và có
khi còn tìm cách cãi lại thay vì nhận trách nhiệm trước mặt người khác. Tôi từng phải cãi lộn với những người
khác bởi vì họ không chịu nhận sự thực là họ đã làm điều sai trái.
Chuyện này xảy ra khi tôi đến một bệnh viện điền những mẫu về bảo hiểm
sức khoẻ. Mặc dù tôi đã điền xong các mẫu biểu đó, người nhân viên của
bệnh viện cứ nhất định cả quyết rằng tôi không hể làm thủ tục điền các
mẫu bảo hiểm.Về sau tôi được biết rằng cô nhân
viên đó đã làm thất lạc mấy mẫu biểu tôi đã điền xong. Lẽ ra, cô ta
nên nhận lỗi mình làm mất những mẫu này, nói một câu xin lỗi, và lễ
phép đề nghị tôi điền lại các mẫu biểu đó. Tại sao cô ta cứ muốn tranh
cãi về vấn đề này?
Từ ngày còn bé, cha mẹ tôi đã dạy tôi
phải biết nói lời xin lỗi khi mình làm việc gì sai quấy. Trong câu chuyện
giữa những người trong gia đình với nhau, cha mẹ tôi vẫn thường nói câu
xin lỗi khi nào họ làm điều gì sai.
Tôi lớn lên trong khung cảnh mọi
người sẵn sàng nói lới xin lỗi để bộc lộ sự quan tâm, lòng tử tế, và sự
kính trọng lẫn nhau. Thực vậy, việc dạy cách xin lỗi người khác bắt đầu
từ trong gia đình và nhà trường.
Tuy vậy, ở Việt Nam, tôi tin rằng nhiều
người lớn muốn chứng minh rằng họ luôn luôn đúng, và hiếm khi nào họ chịu
nói câu xin lỗi với trẻ con. Như vậy làm sao họ có thể làm gương cho con
cái học cách nói lời xin lỗi được?
Tôi phải công nhận rằng sự kiện
này xảy ra từ những dị biệt văn hoá tận căn bản gốc rễ, và tôi tin rằng
nó bắt nguồn từ tâm lý lo sợ bị mất mặt của dân Việt. Ở Tây phương , chúng tôi cũng coi trọng
việc giữ thể diện, nhưng không đến mức gỉa vờ bỏ qua lỗi lầm của mình, và
gây thiệt hại cho người khác.
Tôi không nghĩ có gì sai quấy khi
mình làm lỗi và nói câu xin lỗi, vì thường khi con người vẫn dễ gượng dậy
trở lại sau khi làm lỗi, hay bị người khác gây ra điều lầm lỗi. Thái độ
sẵn sàng nhận lỗi sẽ giúp quan hệ giữa con người với nhau trở nên tốt đẹp
hơn.
Hãy tưởng tượng xem nếu một trong
hai phe của một vụ đụng xe ngỏ lời xin lỗi, việc này sẽ tránh được cãi
vã, chửi nhau, làm trở ngại giao thông. Tại nơi làm việc, thay vì đổ lổi cho
nhau, nếu đứng ra nhận lỗi sai trái của mình sẽ giúp mối quan hệ nơi sở
làm được cải tiến, và công việc kinh doanh sẽ dễ dàng hơn.
Alison R. Bishop in Vietnam
